Kochanie - zróbmy sobie... PAŃSTWO!

Globalny terroryzm, globalne wyzwania, globalny podatek, a także światowe państwo, które ma nad tym wszystkim sprawować pieczę. W czasach, gdy drogi do zjednoczenia Ziemi w jeden organizm państwowy wydają się być bliższe niż kiedykolwiek w historii, warto przyjrzeć się koncepcjom alternatywnym, czyli zakładającym niepodległość jak największej ilości państw.

fot. artechdes/sxc.hu

Rzeczywistość polityczna jest dynamiczna, niektóre państwa upadają, a na ich miejscu wyrastają nowe, żywotne organizmy. Powstanie niektórych przebiega w sposób w miarę pokojowy, inne z kolei swoją drogę do niezależności muszą wywalczyć w długich i krwawych wojnach.

W kategoriach prawnych podstawowymi elementami niezbędnymi do powstania państwa są ludność, terytorium i władza najwyższa. Te trzy kryteria są fundamentem, na jakim dany obszar może próbować zbudować własną niepodległość i liczyć na to, że zostanie ona uznana przez inne państwa.

Zgodnie bowiem z konwencją z Montevideo z 1933 roku o prawach i obowiązkach państwa pojawił się także czwarty istotny element, jakim jest zdolność do utrzymywania stosunków z innymi państwami. W ten oto sposób właśnie rozpoznawalność na arenie międzynarodowej jawi się dziś jako główne kryterium tego, czy dane państwo traktowane jest jako niepodległe.



Przykładowo - współcześnie istnieje wiele państw, które uznawane są jedynie przez część społeczności międzynarodowej, podczas gdy reszta konsekwentnie tej niepodległości im odmawia. W samej Europie możemy mówić o co najmniej kilku takich kontrowersyjnych terytoriach.

na czerwono państwa UE nie uznające Kosowa

Najgłośniejsza jest rzecz jasna sprawa niepodległości Kosowa, co do statusu którego nie ma zgodności nawet wśród członków Unii Europejskiej (nie uznają go choćby Rumunia, Słowacja, Grecja, Cypr i Hiszpania). Zdaniem wielu przeciwników niepodległego Kosowa, jest ono sztucznym tworem powstałym głównie z inicjatywy NATO w celu rozbicia i osłabienia Serbii, która od zawsze była prorosyjskim bastionem na Bałkanach. Równolegle jednak o podobne praktyki posądza się także Rosjan, którzy udzielają poparcia takim nie uznawanym przez wielu innym quasi-państwom jak Naddniestrze czy Osetia Południowa.

Często zresztą mocno komplikuje to wzajemne stosunki i umowy międzynarodowe, jak choćby w przypadku włączenia do Unii Europejskiej Cypru, którego wschodnia część okupowana jest przez Turecką Republikę Cypru, wspieraną przez Turcję, lecz nie uznawaną przez grecką, wschodnią część wyspy.


Kryteria prawa międzynarodowego publicznego (PMP)

Aby rozwiązać wiele istniejących konfliktów prawnych między państwami i terytoriami mającymi aspiracje niepodległościowe, stworzono zbiór warunków, jakie państwo musi spełnić, by zostać uznanym za niepodległe.

Pierwszym z nich jest metoda polegająca na oderwaniu się lub wyodrębnieniu z już istniejących podmiotów prawa międzynarodowego, ich połączenie lub powstanie na terytorium „res nulius”.

Interesująca jest tutaj opcja powołania niepodległego państwa w wyniku połączenia się ze sobą kilku innych terytoriów. W taki właśnie sposób blisko sto lat temu powstało Państwo Polskie, a dziś podobne aspiracje mają między innymi Kurdowie.

Kwestia wyodrębnienia budzi najwięcej kontrowersji, co widać między innymi właśnie na wspomnianych wcześniej przykładach Kosowa, Cypru czy Naddniestrza. Wiele państw nie chce uznać ich niepodległości między innymi z powodu obaw przed stworzeniem precedensu niebezpiecznego dla nich samych. Hiszpania od lat nie może uporać się z aspiracjami Katalończyków i Basków, zaś Rumunia i Słowacja muszą liczyć się z aspiracjami licznej w tych krajach mniejszości węgierskiej.

Herb Seborgii

Herb Filettino

Kryterium narodowe jest z pewnością bardzo ważne, a problemy mniejszości spędzają sen z powiek politykom w niejednym kraju. Czasami jednak ruchy separatystyczne mogą mieć zupełnie inne podłoże, tak jak choćby nawiązujące do tradycji wolnych miast włoskich Seborga i Filettino.

Chociaż Seborga swoją niepodległość deklaruje jedynie symbolicznie, to jednak ta istniejąca od 1954 roku monarchia konstytucyjna może się poszczycić 304 mieszkańcami, własnym wojskiem oraz władzą książęcą. Podobnie do tematu secesji podchodzi gmina Filettino, która na znak protestu przeciwko oszczędnościowym planom rządu w Rzymie proklamowała niepodległość i postanowiła wypuścić własną walutę fiorito.

Chociaż powyższe deklaracje zapewne przez wielu mogą być traktowane z przymrużeniem oka, to jednak podobne hasła podnoszone przez gubernatora Teksasu mogą dawać do myślenia. Ten jeden z największych stanów USA jako jedyny posiada formalną możliwość wystąpienia z Unii, a tendencje separatystyczne na amerykańskim południu wydają się wciąż pozostawać żywe, dlatego też ogłoszona przez gubernatora Ricka Perry'ego zapowiedź secesji Teksasu z pewnością poruszyła wielu polityków w Waszyngtonie. Co prawda cała sprawa zakończyła się jedynie na słownych deklaracjach, niemniej istnieje możliwość, że temat ten pewnego dnia po raz kolejny zostanie poruszony przez jakiegoś wpływowego polityka.


Z ziemi niczyjej

Najciekawszą z kolei tematykę stanowią państwa powstające na terytoriach „res nulius” - czyli ziemiach niczyich i gotowych do zawłaszczenia. Chociaż dziś podobnych terytoriów jest już niewiele to jednak istnieje możliwość, że któregoś dnia ktoś będzie gotów powołać własne państwo na przykład na Księżycu, Marsie lub na pływającym atolu. Już teraz zresztą podjęto próby, by to ostatnie weszło w życie.

Zapewne wielu czytelnikom znana jest historia Sealandii, czyli księstwa utworzonego na platformie u wybrzeży Wielkiej Brytanii. Podobne rozwiązania pragnie zastosować tak zwany Seastanding Institute zajmujący się popularyzacją państw zakładanych między innymi na dawnych platformach wiertniczych. Jak sami piszą na swojej stronie:

„W The Seastading Institute pracujemy nad stworzeniem społeczności na morskich platformach – dryfujących miastach, które umożliwią kolejnym pokoleniom pionierów w pokojowy sposób przetestować nowe koncepcje rządów. Najbardziej udany będzie mógł zainspirować zmiany w rządzeniu na całym świecie.”

państwo-miasto na morzu? fot. Seastanding.org

Instytut może liczyć na wsparcie poważnych sponsorów, takich jak choćby twórca PayPala Peter Thiel, który przekazał na działalność fundacji 1,25 miliona dolarów. Fundusze przekazywane będą między innymi na rzecz popularyzacji idei morskich kolonii, a także na specjalną nagrodę Poseidon Award, która zostanie przekazana pierwszej udanej społeczności stworzonej na morskiej platformie przed 2015 rokiem.

Poważne środki finansowe jakimi dysponuje Seastanding Institute dają szanse na realizację ich ambitnych planów. Dla wszystkich, dla których podróż na umieszczoną na Pacyfiku platformę jest zbyt odległa, istnieje również możliwość uzyskania obywatelstwa Wolnego Państwa Karoliny, które można uzyskać rejestrując się online.


Garść porad

Przyszli twórcy państw muszą poza terytorium i umowami międzynarodowymi uwzględnić jeszcze kilka istotnych rzeczy, takich jak choćby ustrój nowego państwa. Tutaj okazuje się, że praktyka sprzyja osobom sympatyzującym z monarchiczną formą rządów, gdyż republika wymaga o wiele więcej skomplikowanych procedur, między innymi utworzenia parlamentu, wprowadzenia zasady kadencyjności i wybieralności kandydatów. Z tego również powodu w przypadku mikropaństw okazałoby się, że prawie wszyscy członkowie będą członkami parlamentu! Monarchie mają uproszczone zadanie, gdyż z reguły władzę sprawuje tam jeden monarcha, który swoją funkcję pełni z reguły dożywotnio.

fot. TheRivo/sxc.hu

Ważnym przywilejem i atutem niepodległego państwa jest również bicie monety. Tego zadania podejmują się nawet tak niewielkie państewka jak Seborga i Filettino, być może więc już wkrótce również inne mikro państewka zaczną rozważać wprowadzenie własnych pieniędzy. Wygląda nawet na to, że mogłoby to wywołać poważny skandal, również na skalę międzynarodową, tak jak miało to miejsce kilka lat temu, gdy polska Mennica Państwowa wyprodukowała pieniądze dla Republiki Naddniestrza. Wówczas to transport został zatrzymany przez ukraińskie służby graniczne, a w całą sprawę włączyli się dyplomaci.

Tendencje separatystyczne wydają się być coraz silniejsze, o czym świadczą ostatnie próby uzyskania niepodległości przez Szkocję czy Katalonię. Podobnym ruchom sprzyja zresztą atmosfera międzynarodowa oraz panujący kryzys, który skłania lokalne społeczności do korzystania z własnych alternatywnych walut a kto wie czy odważniejszych nie zainspiruje do pójścia o krok dalej.